Een heel leven (2015) Robert Seethaler

In Een heel leven schetst Robert Seethaler een ingetogen en hartverscheurend portret van Andreas Egger, een eenvoudige man wiens leven zich afspeelt in de bergen van Oostenrijk. De roman begint met een dramatisch moment in februari 1933: Egger, een bescheiden maar fysiek sterke arbeider, probeert de stervende geitenhoeder Johannes Kalischka te redden. Hij draagt de oude man op zijn rug door de sneeuw, waarbij ze filosofisch praten over de dood, die door Kalischka treffend wordt verbeeld als de ‘Koude Vrouw’. Deze scène zet meteen de toon voor het verhaal, waarin de dood als een stille metgezel door Eggers hele leven zweeft.

Seethaler verweeft subtiel het lot en het verstrijken van de tijd in de levensreis van Egger. Het thema van veerkracht komt vooral sterk naar voren na Eggers harde jeugd onder het brute regime van boer Kranzstocker. De 4-jarige Andreas wordt door een koetsier bij Kranzstocker voor de deur gezet en met tegenzin in het gezin opgenomen. De kleine ‘bastaard’ is het kind van zijn aan tuberculose gestorven, ongetrouwde schoonzus. De buidel met bankbiljetten om Andreas’ nek doet de boer besluiten hem ‘niet meteen naar de duivel te sturen of bij de dominee voor de deur te zetten, wat volgens hem ongeveer op hetzelfde neerkwam.’ Hoewel Kranzstocker zijn nonkel is wordt het vierjarige weesjongetje mishandeld met de natte zweep. Deze jeugdtrauma's tekenen hem fysiek en mentaal, maar Egger ontwikkelt een opvallende innerlijke kracht. Het moment waarop hij eindelijk opstaat tegen zijn pleegvader, die hem voor het laatst wil slaan, markeert een belangrijk keerpunt. Dit is het begin van een onafhankelijk en fysiek zwaar, maar innerlijk rijk leven waarin hij zijn rust zoekt en vindt in de eenvoud van zijn dagelijkse bezigheden.

De moderniteit doet in de eerste decennia van de 20e eeuw zijn intrede en Andreas die nu op eigen benen staat, vindt werk bij het bouwen van de eerste kabelbanen en zijn betrokkenheid. De opkomst van het wintersporttoerisme vormt een sleutelmoment in het boek. Dit symboliseert de komst van de moderne tijd en het begin van veranderingen die het traditionele dorpsleven onder druk zetten. Voor Egger betekent deze periode niet alleen werk, maar ook het tragische verlies van zijn geliefde Marie, die door een lawine omkomt. Ondanks de verwoestende eenzaamheid die hem daarna omhult, gaat Egger door. Seethaler legt de nadruk op Eggers eenvoudige ritme, zijn acceptatie van het lot en de melancholieke kalmte waarmee hij zijn verdriet draagt. Deze acceptatie versterkt de contemplatieve, bijna meditatieve sfeer van het boek.

Een dieptepunt, maar ook een belangrijke ervaring, volgt wanneer Egger tijdens de Tweede Wereldoorlog in Rusland als krijgsgevangene belandt. Seethaler behandelt deze grimmige periode op een sobere manier, zonder emotioneel uit te wijden, en blijft daarmee trouw aan de ingetogen stijl van de roman. Na de oorlog keert Egger terug naar een dorp dat bijna onherkenbaar is veranderd door de economische bloei en het opkomende toerisme. De vooruitgang van de jaren ’50 en ’60, met de komst van televisie en de opwinding rond de maanlanding, benadrukt het contrast tussen Eggers bescheiden leven en de snelheid van de veranderende wereld om hem heen.

Ook op latere leeftijd blijft Egger trouw aan zijn routine en bescheiden bestaan. Zijn werk als berggids en de ontmoetingen met de nieuwkomers in zijn bergdorp geven hem een onverwachte waardering. Toch keert hij uiteindelijk terug naar zijn eenzame hut, waar hij zijn dagen doorbrengt met een stille tevredenheid en een zekere vrede in de eenvoud van zijn bestaan. Seethaler beschrijft deze laatste fase met tedere compassie, waarin Egger een zekere harmonie vindt in de stilte en de natuur die hem omringt.

Een boek hoeft helemaal niet dik te zijn om veel te zeggen. Dit verhaal nodigt uit om de waarde van een eenvoudig leven, en de schoonheid die daarin verborgen ligt, te erkennen.