Todesfuge (1948) Paul Celan

Paul Celan wordt in 1920 als zoon van

Duitstalige joden geboren in de Roemeense

stad Czernowitz. Het is een stad waar veel

culturen samenkomen, waar de mensen, zoals

Celan later zegt, ‘leven van boeken en

verhalen’ uit verschillende talen. Op jonge

leeftijd begint hij zelf te schrijven, want

hij wil dichter worden, in het voetspoor

treden van beroemde Duitse schrijvers.

Maar zijn jeugd wordt verstoord door

toenemend antisemitisme, zelfs in zijn

schoolklas. In 1941 wordt de stad door

Nazi-Duitsland bezet. Celan duikt onder,

probeert te vluchten maar belandt in

een werkkamp waar hij dwangarbeid moet

verrichten. In 1942 worden zijn ouders

naar een concentratiekamp gedeporteerd en

vermoord. Celan gaat door met schrijven,

maar in deze jaren veranderen zijn

gedichten van vorm en inhoud.

De toon wordt grimmiger.

Het gedicht Dodenfuga (Todesfuge) beschrijft het contrast tussen het leven van de Duitse beulen en het lijden van de Joodse slachtoffers in een concentratiekamp. Het gedicht gebruikt muzikale en mythologische motieven om de onmenselijkheid en de absurditeit van de situatie uit te drukken.

Todesfuge Schwarze Milch der Frühe wir trinken sie abends wir trinken sie mittags und morgens wir trinken sie nachts wir trinken und trinken wir schaufeln ein Grab in den Lüften da liegt man nicht eng Ein Mann wohnt im Haus der spielt mit den Schlangen der schreibt der schreibt wenn es dunkelt nach Deutschland dein goldenes Haar Margarete er schreibt es und tritt vor das Haus und es blitzen die Sterne er pfeift seine Rüden herbei er pfeift seine Juden hervor läßt schaufeln ein Grab in der Erde Er befiehlt uns spielt auf nun zum Tanz Schwarze Milch der Frühe wir trinken dich nachts wir trinken dich morgens und mittags wir trinken dich abends wir trinken und trinken Ein Mann wohnt im Haus der spielt mit den Schlangen der schreibt der schreibt wenn es dunkelt nach Deutschland dein Goldenes Haar Margarete Dein aschenes Haar Sulamith wit schaufeln ein Grab in den Lüften da liegt man nicht eng Er ruft stecht tiefer ins Erdreich ihr einen ihr andern singet und spielt er greift nach dem Eisen im Gurt er schwingts seine Augen sind blau stecht tiefer die Spaten ihr einen ihr andern spielt weiter zum Tanz auf Schwarze Milch der Frühe wir trinken dich nachts wir trinken dich mittags und morgens wir trinken dich abends wir trinken und trinken ein Mann wohnt im Haus dein Goldenes Haar Margarete dein aschenes Haar Sulamith er spielt mit den Schlangen Er ruft spielt süßer den Tod der Tod ist ein Meister aus Deutschland er ruft streicht dunkler die Geigen dann steigt ihr als Rauch in die Luft dann habt ihr ein Grab in den Wolken da liegt man nicht eng Schwarze Milch der Frühe wir trinken dich nachts wir trinken dich mittags der Tod ist ein Meister aus Deutschland wir trinken dich abends und morgens wir trinken und trinken der Tod ist ein Meister aus Deutschland sein Auge ist blau er trifft dich mit bleierner Kugel er trifft dich genau ein Mann wohnt im Haus dein goldenes Haar Margarete er hetzt seine Rüden auf uns er schenkt uns ein Grab in der Luft er spielt mit den Schlangen und träumet der Tod ist ein Meister aus Deutschland dein goldenes Haar Margarete dein aschenes Haar Sulamith

Fuga van de dood​ Zwarte melk der vroegte we drinken haar 's avonds we drinken haar 's middags en 's morgens we drinken haar 's nachts we drinken en drinken we graven een graf in de luchten daar lig je niet krap Een man heeft een huis die speelt met de slangen die schrijft die schrijft als het donkert naar Duitsland je goudgele haar Margarete hij schrijft het en treedt voor het huis dan flitsen de sterren hij fluit om zijn honden hij fluit zijn joden te voorschijn laat graven een gat in de aarde gelast ons kom nu speel nu ten dans Zwarte melk der vroegte we drinken je 's nachts we drinken je 's morgens en 's middags we drinken je 's avonds we drinken en drinken Een man heeft een huis die speelt met de slangen die schrijft die schrijft als het donkert naar Duitsland je goudgele haar Margarete Je asgrauwe haar Sulammith we graven een graf in de luchten daar lig je niet krap Hij roept steek dieper de grond in hé jij daar en jij kom zing nu en speel hij grijpt aan zijn riem naar het ijzer hij zwaait het zijn ogen zijn blauw steek dieper de spade hé jij daar en jij speel door nu ten dans Zwarte melk der vroegte we drinken je 's nachts we drinken je 's middags en 's morgens we drinken je 's avonds we drinken en drinken een man heeft een huis je goudgele haar Margarete je asgrauwe haar Sulammith hij speelt met de slangen Hij roept speel zoeter de dood de dood is een meester uit Duitsland hij roept strijk zwaarder de snaren dan stijg je als rook in de lucht dan heb je een graf in de wolken daar lig je niet krap Zwarte melk der vroegte we drinken je 's nachts we drinken je 's middags de dood is een meester uit Duitsland we drinken je 's avonds en 's morgens we drinken en drinken de dood is een meester uit Duitsland zijn ogen zijn blauw hij raakt je met loodzware kogel hij raakt je nu rauw een man heeft een huisje goudgele haar Margarete hij hitst zijn honden tegen ons op hij schenkt ons een graf in de lucht hij speelt met de slangen al dromend de dood is een meester uit Duitsland je goudgele haar Margarete je asgrauwe haar Sulammith