Brief aan Erik Vlaminck
- Wouter Vanderstraeten
- 21 jul
- 3 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 23 jul
Geachte meneer Vlaminck
Ik las dit weekend, het was de twintigste juli, uw brief geadresseerd aan de grote Stijn Streuvels.
Het leek wel alsof ik als lezer even op audiëntie mocht bij de grote schrijver, met u als compagnon. Ik antwoord u dan ook met de grootste eerbied in dezelfde stijl van uw brief.
Ik las in uw brief dat zijn werk, wat in feite niet meer dan normaal zou moeten zijn, nog steeds in druk is. En ja hier en daar zijn er nog mensen die het ter hand nemen en stel ik mij voor: gezeten onder een boom uitkijkend over een weiland met misschien wel vlas dat in bloei staat, het nog lezen ook. Zelf woon ik op een paar kilometers van zijn legendarische huis in IJvegem (nu beter bekend als Ingooigem, maar blijf gerust IJvegem zeggen). Ik ben daarom zeer te spreken over zijn werk waar daar zijn; De vlaschaard, Het leven en de dood in den ast, De teleurgang van de Waterhoek en, als toemaatje, ook het kortverhaal De Oogst. Eén voor één boeken die u vastnemen met het gewicht van het verleden op elke bladzijde — maar die verbazend fris blijven spreken, als een oud menske die u aanspreekt, gezeten op de zulle met heldere ogen. Wanneer ge Streuvels leest ne hier dan in de gebuurte rondloopt dan ziet ge de verhalen tot leven komen.
Uw brief bracht me niet alleen bij Streuvels, maar ook bij zijn huis, Het Lijsternest. U beschrijft het alsof u er gisteren nog samen met de meester in zijn schrijfkamer hebt gezeten met een tas sterke koffie en uitzicht over de velden en in de verte de bossen op de flanken van de Tiegemberg. Het moet gezegd: Streuvels was niet alleen een schrijver, maar ook een bouwheer, een verbouwer, een timmerman van zijn eigen leven. Hoe u dat beschrijft — de badkamer die plots nodig was, het gemak dat van buiten naar binnen kwam,... Altijd maar bouwen en verbouwen, nen Vlaming blijft nen Vlaming ook al schrijft hij dan literatuur van wereldformaat.
En dan die fotografie! Wat een beeld, van die drie opdirkte madammen aan een betonnen muurtje waartegen, zeg nu zelf, “duidelijk al veel honden hebben gepist”. U hebt het talent om met één zin een foto in woorden te ontwikkelen, zoals Streuvels dat deed met licht en korrel op glasplaat. Ik heb alras nog eens wat foto's bekeken, pracht in alle eenvoud: https://www.de-lage-landen.com/article/stijn-streuvels-als-fotograaf-een-prutser-met-een-scherpe-blik/
Echter was het vooral uw observatie over de gelijkenis tussen Het leven en de dood in den ast en Of Mice and Men van John Steinbeck die mij aan het denken zette. Want Erik, ge hebt verdorie gelijk. Beide boeken, telkens een goede honderd bladzijden ellende en hoop, vriendschap en noodlot, zweet en hard werk, over de natuur, over het leven over muizen en mensen. U merkt op dat ze allebei bijna als theaterteksten zijn opgebouwd — en ja, dat is zo. Gesloten ruimtes, beperkte settings, een handvol personages. De ast is even benauwend als de barak op de ranch van Steinbeck.
En de droom, Erik, de droom! Blomme, een van Streuvels vele spraakmakende creaties, met zijn droom van een eigen boerenbedrijfke met eigen akkerland en een paar koebeesten. Steinbeck laat George, die Lennie de belofte voorhoudt van een stukje grond met een konijn of twee, hetzelfde doen. Twee mannen met een hoop voor de toekomst die net te groot is voor hun zakken. Beiden met een perspectief die hen meer biedt dan het keiharde leven waar ze waarschijnlijk nooit zullen uitgeraken.
Is dat hier nu plagiaat? Zelf hou ik het meer op en echo, ja. Misschien heeft Steinbeck in zijn jeugd wel een Duitse vertaling van Den Ast uit de kast genomen — de kans is klein, maar het beeld is mooi. En soms, Erik, is het beeld belangrijker dan de waarheid.
Ik wilde u dit laten weten. Uw brief sprak mee zeer aan. Ik las het als een ode aan de gigant Stijn Streuvels én ook de grote Steinbeck. Beiden steeds het leven van de gewone mens in het vizier. Beiden brengen ze de pracht van het leven in al zijn eenvoud en hardheid van een verdwenen wereld hier bij ons. Hartelijk dank voor uw brief.
Met erkentelijkheid,
Wouter Vanderstraeten
Kaster deelgemeente van Anzegem
Opmerkingen